အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီကို တော်လှန်တိုက်ခိုက်သည့် ၄ နှစ်ကျော်ကာလအတွင်း ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃၆၁ ဦးကျဆုံးခဲ့ပြီး ယင်းတို့ထဲမှ ၂၉ ဦးသည် မြေမြုပ်မိုင်းကြောင့် ကျဆုံးခဲ့ရသည်ဟု ချင်းရေးရာအဖွဲ့ချုပ် – ICA က ထုတ်ပြန်ကြေညာသည်။
မြေမြှုပ်မိုင်းကြောင့် ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃၀ နီးပါး ကျဆုံးခဲ့သည့်အပြင် အရပ်သားပြည်သူ ၅၄ ဦးလည်း သေဆုံးခဲ့ရပြီး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိသူ အရပ်သားနှင့် ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် စုစုပေါင်း ၁၃၅ ဦးထက်မနည်းရှိခဲ့သည်ဟု ICA က ဆိုသည်။
၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းချိန်မှ ၂၀၂၅ ခုနှစ် မေလ ၃၁ ရက်အထိ ချင်းပြည်နယ်နှင့် ချင်းလူမျိုးများသည် စစ်ကောင်စီတပ်ကြောင့် သေဆုံးသူ ၁,၀၉၉ ဦး အထိရှိခဲ့ပြီး ယင်းတို့အထဲ၌ တိုက်ပွဲအတွင်း ကျဆုံးသွားသော တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များအကြောင်းကို ချင်းရေးရာအဖွဲ့ချုပ် – ICA က ဇွန်လ ၁၈ ရက် ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။
“ကျနော်တို့ တိုက်ပွဲမှာကျဆုံးသွားတဲ့ သူငယ်ချင်းရဲ့အလောင်းကို ပြန်သွားယူတာ၊ စစ်တပ်က အလောင်းအောက်မှာ မိုင်းထောင်ထားခဲ့တာ၊ ကြိုးနဲ့ဆွဲပေမယ့် ကြိုးကနဲနဲတိုနေတော့ ကျနော်တို့ ၁၀ ယောက်လောက် အကုန်လွင့်စင်ကုန်တာ၊ သေတဲ့သူလည်းရှိတယ်။ ကျနော်နဲ့ သူငယ်ချင်းတယောက်ကတော့ မျက်စိထိပြီး မျက်စိပြန်မမြင်တော့ဘူး” ဟု ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးက ကိုယ်တွေ့ဖြစ်ရပ်ကို ICA ထံ ပြောဆိုခဲ့သည်။
ချင်းတောင်တွင် တောင်ယာစိုက်ပျိုးရေးကို အဓိကထား၍ လုပ်ကိုင်စားသောက်နေရသော ဒေသဖြစ်တာကြောင့် မိုင်းအန္တာရာယ်ပိုများကြောင်း၊ မိုင်းရှင်းလင်းရေးပြုလုပ်ရာတွင် မိုင်းကျန်ရစ်ပါက ပြည်သူများမှာ အန္တရာယ်ဖြစ်မည်ကို စိုးရိမ်နေကြကြောင်း သိရသည်။
မြန်မာနိုင်ငံသည် မြေမြှုပ်မိုင်းကြောင့် ထိခိုက်သေဆုံးမှုသည် ဆီးရီးယား၊ အာဖဂန်နစ္စတန်နှင့် ယူကရိန်းတို့ကို ကျော်လွန်၍ ကမ္ဘာတွင် အများဆုံးဖြစ်လာသည်ဟု International campaign to Ban Landmine (ICBL) က ၂၀၂၄ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလက ထုတ်ပြန်သော အစီရင်ခံစာတွင် ပြောဆိုထားသည်။
CDM စစ်သား Salai Lian No က “မြေမြှုပ်မိုင်းတစ်ခုက ထောင်ထားပြီးရင် နှစ်ပေါင်း ၅၀ လောက်ထိက လုံးဝ မပျက်ဘူး။ အခုနောက်ပိုင်းသုံးလာတဲ့ နင်းမိုင်းတွေက လူကိုတော့ မသေစေဘူး၊ ဒါပေမယ့် ခြေပြတ်လက်ပြတ်တော့ လုံးဝဖြစ်တယ်။ စစ်ကောင်စီက အလောင်းအောက်မှာ စနစ်တံဖြုတ်ပြီး အလောင်းနှင့်ဖိထားတာတွေ ခဏခဏပြုလုပ်တယ်၊ လက်ပစ်ဗုံးနဲ့ တိုက်မိုင်းတွေကကြတော့ ပေ ၅၀ ပတ်ဝန်းကျင်အထိကို လူကိုထိခိုက်စေနိုင်တယ်၊ ပေ ၂၀ ထိတော့ လူကို လုံးဝ သေစေနိုင်တယ်” ဟု ပြောသည်။
ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ တချို့သည်လည်း လက်လုပ်မိုင်းများဖြစ်သည့် တိုက်မိုင်း/ ရှော့မိုင်း၊ မြေမြှုပ်မိုင်းများကို အသုံးပြုကြသည်ဟု ချင်းရေးရာအဖွဲ့ချုပ်- ICA က ဆိုသည်။
ချင်းပြည်နယ်တွင် မြို့ပေါင်း ၂၀ ရှိရာ ၁၅ မြို့ကို ဒေသခံ တော်လှန်ရေးတပ်များက သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်ထားသော်လည်း လေကြောင်းအန္တရာယ်နှင့် မိုင်းအန္တရာယ်များကြောင့် ဒေသခံများ နေရပ်မပြန်နိုင်ဘဲ ဖြစ်နေသည်ဟု သိရသည်။
မင်းတပ်မြို့ကို ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် မိုင်းရှင်းလင်းရေးပြုလုပ်ရာ မြေမြှုပ်မိုင်း ၂၀၀၀ ကျော်ကို ရှင်းလင်းဖော်ထုတ်ထားနိုင်ကြောင်း မင်းတပ် ပအဖအဖွဲ့က ဧပြီလထဲတွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
မတူပီမြို့တွင်လည်း ဒေသအများစုတွင် မိုင်းရှင်းလင်းထားသော်လည်း စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းနှင့် အနီးတဝိုက်တွင် မိုင်းများ ကျန်ရှိသေးသည်ဟု သိရသည်။
ချင်းပြည်သူများ၏ အလုပ်အကိုင်များအတွက် မြေမြှုပ်မိုင်းအန္တရာယ်မှ ကင်းဝေးရန် အဖွဲ့အစည်းအသီးသီးမှ မြေမြှုပ်မိုင်းရှင်းလင်းမှု၊ မိုင်းအန္တရာယ် ပညာပေးမှု၊ တားမြစ်နယ်မြေသတ်မှတ်မှုများ ပိုမိုလုပ်ဆောင်ကြရန် ချင်းရေးရာအဖွဲ့ချုပ်က တိုက်တွန်းထားသည်။
တော်လှန်ရေး ၄ နှစ်တာကာလအတွင်း ချင်းပြည်နယ်နှင့် ချင်းလူမျိုးများ သေဆုံးသူ ၁,၀၉၉ ဦးရှိခဲ့ရာ ဆန္ဒပြနေစဉ် စစ်ကောင်စီမှ ပစ်ခတ်ခံရ၍ သေဆုံးသူ ၁၀ ဦး၊ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ၃၂၈ ဦး၊ လူသားဒိုင်းပြုလုပ်ခံရ၍ သေဆုံးသူ ၁၁ ဦး၊ ဆေးဝါးမလုံလောက်၍ သေဆုံးသူ ၂၄ ဦး၊ စစ်ကောင်စီ ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်မှုနှင့် မုဒိန်းပြုကျင့်ခံရ၍ သေဆုံးသူ ၆၃ ဦး၊ အကြောင်းမဲ့ ပစ်သတ်ခံရသော အရပ်သားပြည်သူ ၂၀၂ ဦး၊ ဘာသာရေးခေါင်းဆောင် ၁၇ ဦး၊ မြေမြှုပ်မိုင်းကြောင့် သေဆုံးသူ ၈၃ ဦး၊ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃၆၁ ဦးတို့ ဖြစ်သည်။
KMG ပေးပို့သည်။
