ရှမ်းမြောက်ပိုင်း တအာင်းဒေသအတွင်း တအာင်းဘုံစကားနှင့် ရုံးသုံးစာ လိုက်လံသင်ကြား

“အခုလောလောဆယ်ကတော့ အသုံးလုံးပုံစံပဲ။ ကျနော်တို့ထုတ်တဲ့ ပလောင်ဖတ်စာအုပ်ပေါ့ အဲ့ဒါသင်ပြီးရင်တော့ ပလောင်စာတော့ ဖတ်တတ်ပြီ ရေးတတ်ပြီလေ။ ဝတ္ထုဆောင်းပါးတွေ ရေးလို့ရပြီ။ အဓိကသူက စကားလုံးပေါ့။ စကားလုံးတွေ ရုံးသုံးဘာသာကို ပိုပြီးတော့ လေ့လာပြီးတော့ ပလောင်ကျတော့ လူမျိုးနွယ်စု တစ်စုနဲ့တစ်စု အနည်းငယ်ကွာခြားတာ ရှိပါတယ်။ အဓိက အများသုံးဝေါဟာရကို ရွေးချယ်သုံးတတ်ရင်တော့ ကဗျာတွေ ဆောင်းပါးတွေ ရေးလို့ရပါပြီ။”

တအာင်းရုံးသုံးစာကို ပြီးခဲ့သာ့် ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် စာအုပ်များ ထုတ်ဝေပြီးကာ တအာင်းတပ်မတော် (PSLF/TNLA)တွင် စတင်သင်ကြားခဲ့သည်။

ထို့နောက် တအာင်းပြည်သူလူထုကို ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် တအာင်း ရုံးသုံးစာ စတင်သင်ကြားပေးခဲ့ရာ ယခု ၂၀၂၃ ခုနှစ်အထိ သင်တန်းဖွင့်လှစ်ခဲ့သည့် အကြိမ်ရေမှာ ၁၀၃ ကြိမ်ရှိပြီဟု တာဝန်ရှိသူများက ဆိုသည်။

“တအာင်းလူမျိုးထဲမှာ မျိုးနွယ်စု ၆ စု သတ်မှတ်ထားတာ ရှိပါတယ်။ အဲ့ဒီ ၆ စုမှာ မူ ၁၀ ချက်နဲ့အညီ ကျနော်တို့ ရုံးသုံးစာကို ရွေးတယ်။ နံပါတ်တစ်ကတော့ အများသုံးဝေါဟာရ ပြောတဲ့မျိုးနွယ်စုကများရင်တော့ ကျနော်တို့ ရုံးသုံးစာကို သတ်မှတ်တာပေါ့။ အဲ့ဒါကတော့ လွယ်ပါတယ်။ ဖတ်စာအုပ်ထဲမှာလည်း ပါထားတယ်လေ။ နား လည်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ ရုံးသုံးစာကို သင်ပေးခြင်းအားဖြင့် ကျနော်တို့ လူမျိုးပျောက်ကွယ်သွားနိုင်တဲ့ တိမ် ကောသွားနိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတွေ မရှိအောင်ပေါ့ တားဆီးနိုင်တဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ကျနော်တို့ သင်တာပေါ့။”

အခြေခံအားဖြင့် တအာင်းမျိုးနွယ်စုတို့တွင် ဘာသာစကား အသံနေအသံထား လေယူလေသိမ်း ကွဲပြားမှုအရ – (၁) ရူခ်ုရ် (ရူခန့်)၊ ရူလေ; (ရူလေ့)၊ ရူကော၊ ရူနံက် (ရူနောက်)၊ ရူဘျာ၊ ရူဟော;(ရူဟော့)၊ ရူလျံင် (ရူလျန်) ဘာသာ စကားအုပ်စု၊ (၂) ရူမာည်း (ရူမိုင်း)၊ ရူဂွံင်း (ရူဂွမ်း)၊ ရူဝိူန်း (ရူဝိန်း) ဘာသာစကားအုပ်စု၊ (၃) ရူစိင် (ရူကျိန်း) ဘာသာ စကားအုပ်စု၊ (၄) ကတူရ်၊ တအာင်းဆိုရ်၊ တံင်မ (တောင်မ) ဘာသာစကားအုပ်စု၊ (၅) ငွံန်ရောတ် (ပလေး)၊ ထဲဝ် ရာည် ဘာသာစကားအုပ်စု၊ (၆) ရူမာဝ်း ဘာသာစကားအုပ်စုဟူ၍ ကွဲပြားမှုရှိကြောင်း ရွှေဖီမြေသတင်းဌာန၏ နှစ် (၆၀) ပြည့် တအာင်းတော်လှန်ရေးအကြောင်း ဆောင်းပါးထဲတွင် ရေးသားထားသည်။

တအာင်းဘာသာစကားမှာ အခြားသော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးကဲ့သို့ ဘာသာစကား ကွာခြားမှုသိပ်မရှိဘဲ လေယူ လေသိမ်းသာကွာသည့်အတွက် ဘုံစကား ရုံးသုံးစကားအနေဖြင့် သတ်မှတ်ပြီး သင်ကြားပေးရန် လွယ်ကူသည်ဟု ဆိုသည်။

လက်ရှိအချိန်ထိ တအာင်းရုံးသုံးစာ သင်တန်းတက်ပြီးသူ လူဦးရေ ကျား/မ စုစုပေါင်း (၅၅၆၂) ဦး ရှိပြီဟု ဆိုသည်။

တအာင်းရုံးသုံးစာ လိုက်လံသင်ကြားနေတဲ့ တအာင်းလူငယ်တစ်ဦးက “မိုင်းမောက်မြို့နယ်ရယ်၊ နယ်မြေ ၄ နဲ့ နယ်မြေ ၅ မိုင်းမောက်ဒေသမှာ။ ပထမကတော့ သွားလာရေး အခက်အခဲပေါ့၊ သွားလာရေးခက်ခဲတယ်။ ဒုတိယတော့ ကျနော်တို့ရဲ့ ဘာသာစကားပေါ့၊ တတိယတော့ နယ်မြေ ကျွမ်းကျင်မှုပေါ့ နယ်မြေ မကျွမ်းကျင်သေးတော့ နည်းနည်းအခက်အခဲရှိတယ်။ ကျနော်တို့ ဒီရည်မှန်းချက်ကတော့ တအာင်းတိုင်းက တအာင်းစာ တတ် မြောက်ရေးအတွက် အဲ့ဒါက အဓိကထားပေါ့” ဟု ပြောသည်။

တအာင်းရုံးသုံးစာ သင်ကြားပေးရသည့် ရည်ရွယ်ချက်မှာ တအာင်းစာပေ ပြန့်ပွားတိုးတက်စေဖို့အပြင် တအာင်း မျိုးနွယ်စုအားလုံး တအာင်းရုံးသုံးစာ တက်မြောက်ကာ ပြောတတ်ကြရန်၊ တအာင်းလူငယ်များ အားလုံးလည်း မိမိတို့၏ စာပေကို တန်းဘိုးထားရန်နှင့် တအာင်းလူမျိုးအားလုံး ၎င်းတို့၏ စာအား ရေးတတ်ဖတ်တတ်ရန် ရည်ရွယ်သည်ဟု ဆိုသည်။

သို့သော် တအာင်းစာသင်ကြားရာတွင် နိုင်ငံရေးအခြေအနေအပြင် ဒေသတွင်း စစ်ရေးအခြေအနေများ၊ တိုက်ပွဲများကြောင့်နှင့် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အခက်အခဲများကြောင့် တအာင်းတိုင်းရင်းသားများ နေထိုင်သည့် နေရာဒေသတိုင်းမှာ သင်တန်းများ မဖွင့်ပေးနိုင်သေးဘူဟု တာဝန်ရှိသူများ က ပြောသည်။ ထို့အပြင် တအာင်းမျိုးနွယ် စု ၆ စုအကြား ဘာသာစကား မတူညီသေးသည့် အခြေအနေအချို့ကြောင့်လည်း စာသင်ကြားရာမှာ အခက်အခဲ ဖြစ်စေသည်ဟု ဆိုသည်။

လက်ရှိတွင် တအာင်းရုံးသုံးစာ ဘုံစကားကို ရှမ်းမြောက်ဒေသဘက်တွင်သာ အများအပြား သင်ကြားပေးနိုင်သေးပြီး အခြားနယ်ဘက်ရှိ တအာင်းဒေသများထဲတွင်လည်း သင်ကြားပေးနိုင်ရေး ကြိုးစားနေသည်ဟု တအာင်း စာပေအဖွဲ့က ပြောသည်။

NMG – ပေးပို့သည်။